ӘР ТҮРЛІ ЭТНИКАЛЫҚ ТОПТАР ӨКІЛДЕРІНІҢ ӘЛЕУМЕТТІК-КӘСІБИ БЕЙІМДЕЛУІ: СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ ТАЛДАУ (АҚТАУ Қ. ЖАС ПЕДАГОГТАР МЫСАЛЫНДА)


Каюпова Фарида
Ш. Есенов атындағы Каспий
технологиялар және инжиниринг университеті
Ақтау қ., Қазақстан

Аңдатпа. Ғылыми жұмыстың проблемалық саласы этникалық топтардың білім беру ортасындағы әлеуметтік-экономикалық өзгерістерге және қоғамның интеграциясына кәсіби бейімделуіне бағытталған. Осы жұмыс шеңберіндегі зерттеу мәселесі этникалық топтардың білім беру ортасындағы кәсіби бейімделу процесіне әсерін анықтау болып табылады. Бүгінгі таңда әлеуметтік-кәсіби бейімделу мәселесі бойынша көптеген жарияланымдар бар. Алайда, этникалық топтарды бейімдеу мәселесі жеткілікті дәрежеде қарастырылмаған. Бұл мәселенің психологиялық және педагогикалық зерттеулері басым, ал әлеуметтанулық талдау осы процестердің маңызды ерекшеліктерін анықтауға мүмкіндік береді. Бұл мақала «Жас педагогтердің кәсіби бейімделуі» тақырыбындағы әлеуметтанулық зерттеу нәтижелері негізінде жазылды. Бұл зерттеудің мақсаты әртүрлі этникалық топ өкілдерінің кәсіби бейімделу ерекшеліктерін зерттеу. Зерттеу жұмысында «бейімделу» ұғымы әлеуметтанулық категория ретінде қарастырылды және кәсіби бейімделудің мәні мен тетіктерін түсінудің классикалық және заманауи тәсілдері талданды. Зерттеу тақырыбын ашатын ғылыми әдебиеттерді зерттеу бірнеше жұмыс топтарын бөлуге мүмкіндік береді. Жұмыстың бірінші тобы әлеуметтік бейімделуді зерттеуге арналған, онда әртүрлі тәсілдер талданды: жүйелік тәсіл, ақпараттық тәсіл, феноменологиялық теория, нормативтік тәсіл (Э.Дюркгейм, Т. Парсонс және т. б.), белсенділік және интерпретациялық тәсіл (М. Вебер). Жұмыстың екінші тобы әлеуметтік-еңбек процестерін зерттеу аясында әлеуметтік-кәсіби бейімделуді зерттеуге арналған. Бұл М.Вебер, А. Б.Георгиевский, Т. Парсонс және т. б. кәсіби оқыту мен қалыптасу процесінде еңбекке бейімделуді Н. В. Поляков, К. У. Чембеленге және т. б. қарастырған. Үшінші жұмыс тобы педагогикалық қызметтің мәнін, мақсаттарын, мазмұнын жан-жақты зерттеуге арналған. Мысалы, С. В. Кондратьеваның жұмыстары және т. б. Жұмыстың екінші бөлімінде әртүрлі этникалық топ өкілдерінің әлеуметтік-кәсіби бейімделуіне әсер ететін негізгі факторлар талданды. Сондай-ақ, әлеуметтік-кәсіби бейімделуге арналған әлеуметтік зерттеулерге салыстырмалы талдау жүргізілді. Осы мақаланың соңғы бөлімінде әртүрлі этникалық топ өкілдерінің білім беру ортасында кәсіби бейімделу ерекшеліктерін көрсететін зерттеу нәтижелері келтірілген.

ӘДЕБИЕТТЕР

[1]. Послание Главы государства Касым-Жомарта Токаева народу Казахстана от 02.09.2019 [Электронный ресурс: Официальный сайт Президента Республики Казахстан]. Режим доступа: http://www.akorda.kz/ru/addresses/addresses_of_president/poslanie-glavy-gosudarstva-kasym-zhomarta-tokaeva-narodu-kazahstana
[2]. Матвеева, А.И. Социальная адаптация молодых специалистов в системе образования современного общества: Дис. .канд. социол. наук. Екатеринбург, 2005. – С.24.
[3]. Дмитриева М.А. Уровни и критерии профессионализма: проблемы формирования современного профессионала // «Сибирь. Философия. Образование». – Альманах СО РАО. – Новокузнецк : Изд-во «ИПК», Вып. 4 –2010 – С.18 – 30.


PDF


ysj DOI number 10.56525/GIQS7862