Сүйінова Дилбар
Қылмыстық іс жүргізу құқығы кафедрасының профессоры,
заң ғылымдарының докторы
Ташкент мемлекеттік заң университеті
Ташкент, Өзбекстан
Аңдатпа. Қазіргі уақытта технологияның пайда болуымен өзгеріссіз қалатын ешбір сала жоқ. Технологиялық жетістіктер әр салада күннен күнге даму үстінде. Құқық пен технология арасындағы байланыс күрделі және көп қырлы деуге болады. Жаңа деңгейде технология-бұл проблемаларды шешу немесе жаңа өнімдер мен қызметтерді құру үшін білім мен ресурстарды қолдану болапы табылады. Екінші жағынан, заң-бұл қоғамдағы жеке адамдар мен ұйымдардың мінез-құлқын реттейтін ережелер жиынтығы.
Құқық пен технология арасындағы байланыс үнемі дамып отырады, өйткені жаңа технологиялар пайда болады және жаңа құқықтық мәселелер туындайды. Мысалы, интернеттің дамуы құпиялылыққа, зияткерлік меншікке және электрондық коммерцияға қатысты бірқатар заңды мәселелерді көтерді. Сол сияқты, жасанды интеллекттің дамуы жұмыс орындарының ықтимал жоғалуы және жасанды интеллекттің дамуы мен қолданылуын реттейтін жаңа заңдар қабылдау қажеттілігі туралы алаңдаушылыққа әкелді. Құқық пен технология арасындағы қарым-қатынастың күрделілігіне қарамастан, бұл мәселені түсінуге көмектесетін бірқатар негізгі принциптер бар.
Біріншіден, құқық пен технология бір-біріне тәуелді екенін мойындау маңызды. Технология заңға әсер етуі мүмкін, ал заң технологияға әсер етуі мүмкін.
Екіншіден, заң мен технология арасындағы қақтығыстың ықтимал мүмкіндігін білу маңызды.
Жаңа технологиялар пайда болған кезде, олар қолданыстағы заңдарға қарсы шығуы немесе жаңа заңды олқылықтар тудыруы мүмкін. Соңында, жаңа технологиялармен байланысты құқықтық мәселелерді шешуде белсенді болу маңызды. Бірлесіп жұмыс істей отырып, заң және технология мамандары тәуекелдерді азайту кезінде жаңа технологиялардың артықшылықтарын жүзеге асыруға көмектесе алады.
Соңғы жылдары жаңа технологиялар мен заңнама арасындағы өзара іс-қимыл барған сайын маңызды тақырыпқа айналуда. Жасанды интеллект, блокчейн және басқа да цифрлық технологиялардың дамуымен құқықтық ландшафт үнемі дамып келеді. Бұл презентация жаңа технологиялар мен заңнаманың өзара әрекеттесуіне қатысты бес мәселе мен шешімді қарастырады. Осы саладағы 10 сарапшының пікірі мен әлемдік заң практикасына сүйене отырып, біз жаңа технологиялар ұсынатын мәселелер мен мүмкіндіктерді зерттейміз және заңның технологиялық прогреске сәйкес келуіне мүмкіндік беретін ықтимал шешімдерді анықтаймыз.
Кілт сөздер: жаңа технологиялар, құқық, жасанды интеллект, блокчейн, цифрлық технологиялар, қиындықтар, мүмкіндіктер, шешімдер, құқықтық ландшафт, әлемдік заң практикасы.
DOI 10.56525/ENSG5910