Молдагалиева Айгерім
Есенов университеті, Ақтау, Қазақстан
Аңдатпа. Мақала жаһандану жағдайындағы Қазақстанның салық заңнамасының өзекті мәселелерін зерттеуге арналған, оның соңғы жылдардағы өзгеруіне баса назар аударылған. Зерттеу барысында сыртқы және ішкі сын-қатерлерден туындаған елдің салық саясатындағы өзгерістер, сондай-ақ халықаралық стандарттар мен әлемдік экономикалық процестердің ұлттық салық жүйесінің дамуына әсері талданады. Қазақстанның халықаралық салық құрылымдарына интеграциялануы және заңнаманы Экономикалық Ынтымақтастық және Даму Ұйымы (ЭЫДҰ) және басқа да халықаралық ұйымдар ұсынған стандарттарға бейімдеу мәселелеріне ерекше назар аударылады. Автор реформаның негізгі бағыттарын бөліп көрсете отырып, қазақстанның қолданыстағы салық заңнамасына және оның жаһандану жағдайындағы өзгерістеріне салыстырмалы талдау жүргізеді. Зерттеуде анықталған негізгі проблемалардың бірі трансұлттық салық төлеуден жалтаруға қарсы күресті күшейту қажеттілігі болып табылады, бұл әсіресе экономиканы цифрландыру және трансшекаралық қаржы ағындарының өсуі аясында өзекті болып отыр. Салықтық әкімшілендіруге цифрлық технологияларды енгізудің, оның ішінде салық жинауды жақсартуға және салықтың ашықтығын арттыруға көмектесетін автоматтандырылған есеп беру жүйелерін құрудың салдары қарастырылады. Зерттеу барысында Қазақстанның қазіргі салық саясатындағы, атап айтқанда трансұлттық компанияларға салық салу және салық даулары саласындағы қайшылықтар, сондай-ақ халықаралық қаржы ағындарын тиімді бақылау мен бақылау тетіктерінің жеткіліксіздігі анықталды. Автор осы мәселелерді шешудің жолдарын, соның ішінде заңнаманы жетілдіруді, халықаралық ынтымақтастықты жетілдіруді және салық тәртібін нығайтуды ұсынады. Талдау негізінде мемлекетіміздің салық жүйесін одан әрі жетілдіру бойынша оның икемділігін, халықаралық стандарттарға сәйкестігін арттыруға және жаһандану жағдайында экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз етуге бағытталған ұсыныстар ұсынылады.
Түйін сөздер: салық заңнамасы; жаһандану; салық реформасы; цифрландыру; трансұлттық компаниялар; халықаралық стандарттар; салық төлеуден жалтару; салықтық әкімшілендіру.