Author: abat

                                        МАУЛИНА Н.Х.

Қазақ ұлттық Әл-Фараби университеті,

Алматы қаласы, Қазақстан

                     e-mail:n.maulina@alt.edu.kz

nbsp;

              Андатпа.   Мақалада     Қазақстандағы     азық-түлік     көтерме     сауда     нарығының инфрақұрылымының негізгі құрамдас бөліктері талданады. Авторлар аймақтық контексте бөлшек сауда нысандарына жан-жақты шолу жасап, тұрғындарды сауда алаңдарымен қамтамасыз ету деңгейін бағалайды. Зерттеу объектілері ретінде заңды тұлғалардың саудадағы құрылымы, өңірлердегі жұмыспен қамту, сервистік-дайындау орталықтары, көтерме сауда орталықтары, ірі объектілердің бөлшек сауда алаңдары, ауылдық жерлердегі базарлар мен мамандандырылған базарлардың техникалық жабдықталуы қарастырылады. Сондай-ақ, тауар биржаларының жұмысы және тұрақтандыру қорларына өнім сатып алу мәселелері де зерттеледі.

Мемлекет азық-түлік нарығында негізгі рөл атқаруды жалғастыруда, авторлар Қазақстан Үкіметі азық-түлік саудасында цифрлық инфрақұрылымды дамыту бойынша белсенді жұмыс жүргізіп жатқанын атап өтеді. Талдау барысында мемлекеттік араласуды қажет ететін бірқатар мәселелер, сондай-ақ логистика мен делдалдық қызметті жақсарту қажеттілігі анықталды. Авторлар тауар биржаларының, мобильді сауданың дамуымен қатар, заманауи технологияларды енгізудің маңыздылығын да атап өтеді.

Кілт сөздер: сервистік-дайындау орталықтары, тауар биржалары, бөлшек сауда, тұрақтандыруқоры, көкөніс қоймалары, мамандандырылған базарлар, кэшбэк қызметі, азық-түлік қауіпсіздігі, саудадағы жұмыспен қамту, бағаны тұрақтандыру жол картасы.

DOI 10.56525/NEOK2735

Вакур Сумер

Селчук университеті, Конья, Түркия

Кульбаева Асем Мухитовна

Ш. Есенов атындағы Каспий технология және инжиниринг университеті,

Ақтау қ, Қазақстан

nbsp;

nbsp;

Аннотация: #8220;Еуразияшылдық#8221; ұғымы посткеңестік кеңістіктің бірлігі мен оның ерекше батыстық емес даму жолына баса назар аудара отырып, 20 ғасырдың басындағы философиялық идеяларға негізделген. Жалпы геосаясатта, жаһандық сын-қатерлер мемлекеттерді қолданыстағы әлемдік тәртіпті қайта қарау қажеттілігінің алдына қойды. Бұл еуразияшылдық идеясын аймақтық тұрғыдан жүзеге асыру үшін қолайлы жағдай жасайды. Бүгінгі таңда Еуразияшылдық идеясы ТМД және ЕАЭО шеңберінде институттандырылған, әсіресе жаңа жаһандық сын-қатерлер (экономикалық тұрақсыздық, халықаралық тәртіптің өзгеру сипаты, эпидемиологиялық қауіп және т.б.) жағдайында өзекті болып табылады.), бұл жаңа әлемдік тәртіптің пайда болуы туралы айтуға мүмкіндік береді. Мақалада сонымен қатар жаһандану мен аймақтандыру процестерінің өзара байланысы призмасы арқылы Еуразиялық экономиканың дамуы қарастырылады. Жаһандану әлемдік экономиканы интернационалдандырудың объективті процесі ретінде түсіндіріледі. Жаһанданудың субъективті жағы әлемнің дамыған елдерінің өз мүдделері үшін экономикалық саясатының нысаны ретінде және оның салдары ретінде қарастырылады. Еуразия елдерінің экономикаларында аймақтандыру тенденциялары туралы жазылды. Өсіп келе жатқан аймақтандыру объективті түрде жаһандануға қарағанда айтарлықтай өзгеше әлемдік тәртіпке , көпполярлы әлемге әкелетіні дәлелденді.

Түйінді сөздер: Еуразияшылдық, Үлкен Еуразия, батыстық емес халықааралық  теория, геосаясат, эпистема.

DOI 10.56525/HLEP2613

Салкынбаева Фатима Давитбаевна

Каспий технологиялар және инжиниринг университеті

Есенов атындағы, Қазақстан Республикасы, Ақтау қаласы

Таяуова Гулжанат Жубаткановна

Тұран университеті, Алматы Қазақстан

 

 

Аннотация: Жастар арасындағы жұмыссыздық Еуропадағы проблема ғана емес, сонымен қатар әртүрлі елдердегі ауырлық дәрежесі әртүрлі жаһандық проблема болып табылады. Жастар арасындағы жұмыссыздықтың себептері мен ықтимал шешімдері әр түрлі, бұл жеке тәсілдердің қажеттілігін көрсетеді. Ұзақ мерзімді жұмыссыздықпен байланысты ұзақ мерзімді тәуекелдерді ескере отырып, бұл мәселені шешу өте маңызды, өйткені жастар әр ұлттың болашақ әлеуетін білдіреді.

Бұл тақырып бұқаралық ақпарат құралдарының назарын аударды және әртүрлі бизнес және саясат форумдарында талқылаудың маңызды нүктесі болды. Еуропалық Одақ шеңберінде жастар арасындағы жұмыссыздық саясаттың күн тәртібіндегі басты басымдық болып табылады. Жақында Еуропалық Комиссия жұмыссыз жастарды қолдау мақсатында#8221; Жастар Мүмкіндіктері Бастамасын #8221; бастады. Бұл бастама шәкірттік және кәсіпкерлік бағдарламаларды қаржыландыруды қамтамасыз етуге, компанияларды орналастыруды жеңілдетуге және бизнес-идеялары бар жастарға ұсыныстар беруге бағытталған.

Жастар арасындағы жұмыссыздықтың қазіргі деңгейін еңбек нарығындағы икемділіктің жоғарылауы, жоғары білімнің кеңеюі, жастардың көші-қоны және ұзақ мерзімді жұмыссыздықтың отбасылық мұрасы тұрғысынан түсіну қажет. Алдыңғы рецессиялармен салыстырғанда, жалпыеуропалық саясат пен инвестициялар ұлттық саясатты қолдауға бағытталған күш-жігердің арқасында айтарлықтай өсті. Біз жастар арасындағы жұмыссыздықты түсіну еңбек нарығының икемділігіне, біліктілікті арттыруға және жұмыс берушілердің сұранысына байланысты экономикалық саладағы өзгерістерді талдауды, сондай-ақ қазіргі жастар үшін барған сайын поляризацияланған траекторияларға әсер ететін отбасылық мұраның әсерін түсінуді біріктіретін біртұтас тәсілді қажет етеді деп санаймыз.

Кілт сөздер: жастар арасындағы жұмыссыздық, отбасы, артық білім, көші-қон, еңбек нарығының икемділігі, еңбек нарығының саясаты, Еуропалық Комиссия, жұмыспен қамту.

DOI 10.56525/LROX9901

И. В. Таранова

Ставрополь аграрлық  Мемлекеттік университеті,  Ресей, Ставрополь

 

 

Аннотация. Соңғы жылдар Қазақстан экономикасының тұрақты өсуімен ерекшеленді, ол негізгі секторлардың серпінді дамуымен және жаңа технологиялардың белсенді енгізілуімен қолдау тапты. 2024 жылы ел өзгермелі әлемдік экономикалық жағдайға, соның ішінде тауар бағасының құбылмалылығына және жаһандық экономикалық күйзелістерге сәтті бейімделуді жалғастыруда.

Қазақстан экономикасы тұрақты оң серпінді көрсетті, бұл негізгі салалардың тұрақты өсуіне және инновациялық дамуға байланысты. Жаһандық экономикалық қиындықтар мен тауар бағасының өзгеруіне қарамастан, ел 2024 жылы экономикалық өсудің бейімделгіштігі мен тұрақтылығын көрсетуді жалғастыруда.

Халықаралық қаржы институттары мен талдау орталықтары Қазақстан экономикасы 2024 жылы қалыпты өсу қарқынын сақтап қалатынына келіседі. Бұл жаһандық экономикалық күйзелістерден кейін біртіндеп қалпына келудің дәлелі. Мұндай дамуға ықпал ететін маңызды фактор шикізат тауарларының экспортына тәуелділікті төмендетуге және ішкі тұтынуды, инфрақұрылымдық жобалар мен инновацияларды ынталандыруға бағытталған экономиканы әртараптандыру болып табылады.

Қазақстан үкіметі елдің инвестициялық тартымдылығын жақсарту, шағын және орта бизнесті қолдау және адами капиталды дамыту бойынша белсенді жұмыс істеуде. Бұл шаралар тұрақты экономикалық өсуді қамтамасыз етуге және халықтың әл-ауқатын арттыруға бағытталған. Бұл мақалада ЖІӨ мен ЖӨӨ динамикасын, сондай-ақ даму перспективаларын қоса алғанда, Қазақстанның ағымдағы экономикалық жай-күйіне терең талдау ұсынылған.

Түйінді сөздер: жалпы ішкі өнім, жалпы өңірлік өнім, экономиканың тұрақтылығы, жаһандық экономикалық сын-қатерлер, өнеркәсіп, тұрақтылық

DOI 10.56525/YWJB7759

Еркулова Г. С., Оңғаров Д.К.,
Yessenov University, Ақтау қаласы, Қазақстан

 

Аңдатпа: Бұл мақалада Қазақстандағы гендерлік қатынастар саласындағы трансформацияларды бағыттайтын ағымдағы саяси векторларды зерттеуге негізделген гендерлік дискурстың деконструкциясы мен реконфигурациясы терең талданады. Зерттеудің басты мақсаты – елдегі жаһандық өзгерістер мен модернизация үдерістерінің аясында гендерлік саясаттың трансформациясына ықпал ететін негізгі факторларды анықтау. Мақалада посткеңестік кезеңнен бастап, Қазақстанның гендерлік теңдікті ілгерілетуге ерекше назар аударып, халықаралық ұйымдарға интеграциялануынан басталған гендерлік саясаттың эволюция кезеңдері қарастырылады.

Мақалада гендерлік саясатты қалыптастыру контексінде ұлттық және халықаралық нормалардың өзара әрекеттестігіне, сондай-ақ жаһандық бастамалардың жергілікті жағдайларға бейімделуіне талдау жасалады. Гендерлік стратегиялардың институционализациясының жеткіліксіздігі және нақты гендерлік теңдік саласындағы баяу прогресс сияқты құрылымдық мәселелер анықталады. Мақалада жаңа заңнамалық шаралар мен бағдарламаларды қамтитын нормативтік жетістіктермен қатар, әлеуметтік-экономикалық және мәдени кедергілер жағдайында оларды іске асыру мәселелері қарастырылады.

Зерттеу сандық және сапалық талдау әдістерін қамтитын кешенді тәсілге негізделген. Халықаралық зерттеулер деректері, статистикалық есептер және гендерлік саясатты қалыптастыру үдерісіне қатысушы негізгі стейкхолдерлермен жүргізілген сапалы сұхбаттар қолданылады. Сонымен қатар, Қазақстандағы гендерлік бастамалар мен посткеңестік кеңістіктегі басқа елдердегі ұқсас үдерістердің салыстырмалы талдауы жүргізіледі.

Қорытынды бөлімде Қазақстандағы гендерлік саясаттың одан әрі дамуының болашағы, соның ішінде гендерлік теңдікті елдің әлеуметтік, саяси және экономикалық салаларына тереңірек интеграциялау үшін ықтимал стратегиялық бағыттар ұсынылады. Автор гендерлік теңдікті ілгерілетудің сәтті болуы үшін саяси ерік-жігердің ғана емес, сондай-ақ қоғамдық көзқарастар мен тәжірибелердің терең өзгерісін талап ететіндігін, бұл үдеріс пәнаралық тәсілді күшейту және азаматтық қоғамды белсенді түрде тарту арқылы мүмкін болатындығы туралы болжам жасайды.

Түйін сөздер: гендерлік саясат, Қазақстан, гендерлік дискурстың деконструкциясы, реконфигурация, саяси векторлар, посткеңестік кезең, институционализация, модернизация.

DOI 10.56525/EGZI6460

Жилкишбаева Г.С.

Есенов атындағы Каспий технологиялар және инжиниринг университеті,

Ақтау, Қазақстан

МАМЕДОВА А. М.

Әзірбайжан технологиялық университеті, Гянджа, Әзірбайжан

nbsp;

nbsp;

Андатпа. Бұл мақалада оқытуда тиімді пайдалануға болатын жасанды интеллектке негізделген жаңа тәсілдер мен құралдар талқыланады. Атап айтқанда, бейімделген оқытуға, білімді бағалаудың интеллектуалды жүйелеріне, виртуалды көмекшілер мен чат-боттарға, сондай-ақ студенттердің академиялық жетістіктерін болжау үшін аналитикалық деректерді пайдалануға талдау жүргізіледі. Бұл технологиялардың білім беру үдерісінің сапасын арттыруға, студенттер мен мұғалімдер арасындағы өзара әрекеттесуді жақсартуға және жеке тәжірибені қамтамасыз етуге ерекше назар аударылады.Мақалада сонымен қатар білім беру процесіне ЖИ енгізуге байланысты қиындықтар мен проблемалар, соның ішінде деректерді қорғау мәселелері, ЖИ пайдаланудың этикалық аспектілері, сондай-ақ әртүрлі аймақтардағы технологиялардың қолжетімділігі мәселелері талқыланады.Түйін сөздер: жасанды интеллект, бейімделген оқыту процесі, интерактивті оқыту процесі, оқу процесін ұйымдастыру, қашықтықтан оқыту.

DOI 10.56525/ETBG3497

Кинтонова А.Ж.

Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Астана

Сулейменова Б.Б.

Ш. Есенов атындағы Каспий технология және инжиниринг университеті,

Ақтау қ, Қазақстан

Шаңытбаева А. Қ.

Ш. Есенов атындағы Каспий технология және инжиниринг университеті,

Ақтау қ, Қазақстан

 

 

Аннотация: Мақала мамандарды даярлау кезінде оқу үдерісінде роботтарды пайдалану мәселесіне арналған. Мақалада robot Operating System негізіндегі оқу роботтарының сипаттамасы, яғни Робот қолданбаларын жасауға көмектесетін бағдарламалық кітапханалар мен құралдар жинағы негізінде берілген. Роботтар мен ROS (Robot Operating System) интеграциясылық процесті білдіретін бірлестігінің аппараттық және бағдарламалық қамтамасыз ету компоненттері робот инфрақұрылымын құрайды. Бұл роботқа басқа құрылғылармен және жүйелермен өзара әрекеттесуге, сондай-ақ экожүйеде қол жетімді көптеген дайын құралдар мен кітапханаларды пайдалануға мүмкіндік береді.

Жобаларды әзірлеу: ROS пайдалана отырып студенттер өз роботтары жайында техникалық жобаларды жасай бастайды, яғни қарапайым мобильді роботтар үшін навигациядан бастап  өнеркәсіптегі міндеттерді орындау үшін қолданатын күрделі манипуляторларға деин жасай алады.

Түйін сөздер: Роботтар, оқу процесі, ROS (Robot Operating System), роботтың операциялық жүйесі, роботты әзірлеу, жасанды интеллект, автоматтандыру, білім беру платформалары, интеллектуалды оқыту, инновациялық технологиялар.

nbsp;

DOI 10.56525/UWKM4465

Жайылхан Н.А. Дюсембаев И.Н.

Ш Есенов атындағы технологиялар және инжиниринг университеті

 

 Аңдатпа. Қазақстанның Маңғыстау облысында өндірілетін ұлутас қалдықтарына талдау жасалды және ұлутас қалдықтары құрылыс материалдарында ірі бетон толтырғыш ретінде қолданыла алатындығы анықталды.

Карбонатты бетонның механикалық қасиеттері зерттелді. Осыған байланысты ұлутас қалдықтарын қолдана отырып бетон өндіру технологиясы жасалды.

nbsp;

Түйін сөздер: ұлутас қалдықтары, қалдық, ұлутас бетон қоспасы, беріктігі, қайта жарату, әктас өндірісі, бетон.

DOI 10.56525/EVTL4468