ЕГЕНИСОВА А.К.
Ш.Есенов атындағы Каспий технологиялар және инжиниринг университеті
Ақтау, Қазақстан E-mail:almazhai.yegenissova@yu.edu.kz
САҚТАҒАНОВА Қ.
Ш.Есенов атындағы Каспий технологиялар және инжиниринг университеті
Ақтау, Қазақстан
E-mail kundyz.saktaganova@yu.edu.kz
nbsp;
Аңдатпа. Адaм жaн дүниeciнiң қилы-қилы қыp мeн cыpы, тipшiлiк әpeкeтi зepттeйтiн пcихoлoгия ғылымы бoлғaндықтaн, oнын қapacтыpap мәceлeлepi қaшaн дa мaңызды екендігі белгілі. Соған сай, бұл мақалада солақайлық мәселесі, оның себептері, солақайлардың бірнеше топқа топтастырылулары: атап айтсақ, тұқым қуалайтындығы; әйелдердің кеше босануы; әр түрлі мәжбүрліктен; саналы түрде өзін күштеп үйретуден болатындығы баяндалады.
Олардың бірі солақайлық – оқушының оқу-тәрбие үрдісіндегі маңызды және басты айырмашылық болып табылады. Бұл аурулық та, кемшілік те емес. Солақайлық ми жарты шарларының негізгі функцияларының бөлісу ерекшелігіне байланысты. Солақайларда ми функциясының өзіндік ерекшеліктері бар.
Сонымен қатар, солақайлық проблемасын зерттеген ғалымдар: C.Cпингep, Г.Дeйч, Э.Ш.Айропетянц, Е.Д.Хомская, Н.Н.Брагина, М.М.Бeзpуких, В.Л.Блaнки т.б. пікірлеріне талдау жасалады.
Сондықтан, ғылым солақайларды төрт топқа бөледі:
Біріншіден, тұқым қуалайды. Яғни, қан мен тек арқылы ұрпақтан-ұрпаққа беріледі. Мұндай бірінші топқа жататындар саны шамамен 10% құрайды.
Екіншіден, әйелдердің кеш босануынан. Мансап қуып, көн етіктіні менсінбей, көк етікті кездеспей, кеш тұрмыс құрған әйелдердің ана құрсағында дүниеге келген сәбиді дүниеге әкелуде үлкен қиындықтарға тап болады. Сонымен қатар, оң қолдың қызметіне жауапты ми жасушалары бүлінуге ұшырайды. Жыл сайын солақайлықтың осындай түрімен дүниеге келетін балалар көбейіп келеді. Еліміздегі жалғызбасты жұмыспен қамтылғандардың саны 2,5 миллионға жетті.
Үшіншіден, мәжбүрлеуден. Мысалы, бала қолы күйіп қалған жағдайда, сол қолының көмегіне сүйенеді.
Төртіншіден, саналы түрде өзін-өзі күштеп дағдыландырудан. Бұл топта екі қолмен тамақ жейтін, қос қолмен жаза алатын адамдар да кіреді. Төртінші топтағы адамдар тағы бір рет дәлелдегендей, адамдардың қолынан не бір таңғажайып нәрселер келетінін, тырысса кез келген істі үйрене алатындығы белгілі. Психологтардың айтуынша, олардың шығармашылық әлеуеті күшті болады.
Солақай балаларды зерттеуде әр түрлі әдістемелер мен әдіс-тәсілдер, сұрақтамалар жүргізіліп, олардың қорытынды нәтижелері, ғылыми-әдістемелік ұсыныстар беріледі.
Түйін сөздер: солақай, оңқай, бала, әдістеме, зерттеу, эксперимент, визуал, аудиал, кинестетик
ӘДЕБИЕТТЕР
nbsp;
[1].Спингер С., Дейч Г., Левый мозг, правый мозг. Асимметрия мозга. M. 2015. С. 17-31; С. 75-81.
[2].Айропеталанс E.Sh. к проблеме исеральбного мозга.// Труды ГОС7 наусч ислед. ИГ.V.M.Бехтерова, 2012-Т. 29-С19-48.
[3].Хомская Е. Д. Нейропсихология индивидуальных различий. Российское педагогическое агентство. M. 2013. С. 23-33.
[4].Брагина Н.Н., Доброхотова Т. N. Функциональная асимметрия мозга. M. 2014. С. 62-91.
[5]. Безруких М. Леворукий ребенок в школе и дома. 2016, С. 10-19.
[6]. Бланки В. Л. Механизм парного мозга. L. 2014.123 с.
[7]. Джексон с. Практическая психология. M., 2009.83-85с.
[8].Зинченко В. П. О микроструктурном методе исследования познавательной деятельности. M. 2012.56-57к.
[9]. Светлов П. С. Левши и Правши. СПб. 2014.35 с.
[10].Ceмeнoвич A.В. Пcихoлoгo-пeдaгoгичecкoe coпpoвoждeниe дeтeй – лeвший. М. 1998.78c.
[11].Poгoв E.И. Нacтoльнaя книгa пpaктичecкoгo пcихoлoгa в oбpaзoвaний. М. Влaдoc.1996.265 б.
[12].Aдpиaнoв O.C. Aктуaльныe пpoблeмы учeния oб opгaнизaций. Функций мoзгa.
[13]. Мeтoдoлoгичecкиe acпeкты нaуки o мoзгe. М. 1983. 81-91 б.
[14].Cидopeнкo E.В. Мeтoды мaтeмaтичecкoй oбpaбoтки в пcихoлoгий – CПб. 2004 – 346 б.
ӘОЖ 159.99
ҒТАХР 15.01.11
DOI 10.56525/ODBU1796